Trẻ em mắc ADHD: Cách nhận biết, phụ huynh cần làm gì và tìm kiếm sự hỗ trợ kịp thời
- Mai Trần
- Sep 5
- 10 min read
Ngày nay, ngày càng nhiều phụ huynh băn khoăn liệu con mình có đang bị ADHD (rối loạn tăng động giảm chú ý) hay chỉ đơn giản là hiếu động hơn các bạn cùng trang lứa. Thực tế, ADHD trẻ em là một rối loạn phát triển thần kinh thường gặp, có thể ảnh hưởng đến việc học tập, cảm xúc và các mối quan hệ xã hội của trẻ nếu không được phát hiện và hỗ trợ kịp thời.
Việc nhận biết sớm các triệu chứng ADHD giúp cha mẹ phân biệt được đâu là hành vi “nghịch ngợm bình thường” và đâu là dấu hiệu của một rối loạn cần quan tâm. Bên cạnh đó, các test ADHD có thể được sử dụng như công cụ tham khảo ban đầu, nhưng để có kết quả chính xác thì việc thăm khám tại cơ sở chuyên môn là vô cùng cần thiết.
Trong bài viết này, Văn phòng Tư vấn và Trị liệu Tâm lý Hồng Thu sẽ chia sẻ những thông tin quan trọng về cách nhận biết ADHD ở trẻ em, định hướng phụ huynh cần làm gì khi nghi ngờ con có dấu hiệu rối loạn, và giới thiệu những phương pháp hỗ trợ phù hợp.
ADHD ở trẻ em là gì?
ADHD ở trẻ em (Attention Deficit Hyperactivity Disorder – Rối loạn tăng động giảm chú ý ở trẻ) là một rối loạn phát triển thần kinh thường xuất hiện từ sớm, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tập trung, kiểm soát hành vi và cảm xúc của trẻ. Trẻ bị ADHD thường gặp khó khăn trong học tập, dễ bồn chồn, hay quên, và có xu hướng hành động bốc đồng, gây trở ngại cho việc hòa nhập với bạn bè và môi trường xung quanh.
Khác với sự hiếu động thông thường, ADHD trẻ em là tình trạng kéo dài, lặp đi lặp lại và gây ảnh hưởng rõ rệt đến sinh hoạt hằng ngày. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, tỷ lệ trẻ em mắc ADHD dao động từ 5-7% trên toàn cầu, và tình trạng này có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành nếu không được can thiệp đúng cách.
Việc hiểu rõ bản chất của ADHD trẻ em sẽ giúp phụ huynh dễ dàng hơn trong việc nhận biết, phân biệt với các hành vi nghịch ngợm bình thường, từ đó chủ động quan sát các dấu hiệu và tìm kiếm sự hỗ trợ kịp thời cho trẻ.
Triệu chứng ADHD ở trẻ em mà phụ huynh cần chú ý
Không phải trẻ hiếu động nào cũng bị ADHD, nhưng khi hành vi lặp lại thường xuyên, kéo dài và ảnh hưởng đến học tập, sinh hoạt hằng ngày, đó có thể là triệu chứng ADHD. ADHD trẻ em thường được phân thành ba nhóm biểu hiện chính:
Triệu chứng về sự chú ý (giảm tập trung)
Dễ bị phân tâm, khó duy trì sự chú ý khi làm bài tập hoặc nghe giảng.
Thường xuyên quên đồ dùng học tập, quên làm bài hoặc không hoàn thành nhiệm vụ.Có xu hướng “lơ đãng”, không chú ý đến chi tiết, dẫn đến sai sót.
Triệu chứng về hành vi và tăng động:
Luôn trong trạng thái bồn chồn, hay chạy nhảy, khó ngồi yên trong lớp học.
Thường chen ngang khi người khác đang nói, khó chờ đến lượt.
Nói nhiều, có xu hướng hành động bốc đồng.
Triệu chứng về cảm xúc - xã hội (thường thấy ở ADHD trẻ em):
Khó kiểm soát cảm xúc, dễ nổi nóng hoặc buồn bã bất thường.
Gặp khó khăn khi hòa nhập với bạn bè, dễ xảy ra xung đột.
Thường cảm thấy lo âu, thiếu tự tin trong các hoạt động tập thể.
Nhận diện chính xác các triệu chứng ADHD sẽ giúp phụ huynh phân biệt được đâu là sự hiếu động bình thường, đâu là dấu hiệu cần quan tâm để kịp thời tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên môn.
Nguyên nhân dẫn tới ADHD ở trẻ em
Đến nay, khoa học vẫn chưa xác định chính xác nguyên nhân duy nhất dẫn đến việc trẻ bị ADHD, nhưng nhiều nghiên cứu đã chỉ ra một số yếu tố nguy cơ liên quan:
Di truyền: Trẻ có cha mẹ hoặc anh chị từng được chẩn đoán ADHD thì nguy cơ ADHD trẻ em cao hơn so với bình thường.
Rối loạn trong phát triển thần kinh: Bất thường trong hoạt động của các chất dẫn truyền thần kinh (dopamine, norepinephrine) có thể ảnh hưởng đến khả năng tập trung và kiểm soát hành vi.
Yếu tố trước và trong khi sinh: Trẻ sinh non, thiếu cân, hoặc mẹ hút thuốc, uống rượu, tiếp xúc với độc chất trong thai kỳ có nguy cơ cao hơn.
Môi trường sống: Áp lực học tập, gia đình thiếu gắn kết hoặc căng thẳng kéo dài cũng có thể làm các triệu chứng ADHD bộc lộ rõ hơn.
Tuy nhiên, ADHD không phải lỗi của phụ huynh hay trẻ, mà là một rối loạn phát triển thần kinh cần được hiểu đúng và hỗ trợ kịp thời.
Tại sao cần phát hiện sớm ADHD ở trẻ em?
Việc nhận biết sớm khi trẻ bị ADHD có ý nghĩa vô cùng quan trọng, bởi nếu chậm trễ, rối loạn này có thể gây ra nhiều hệ quả lâu dài:
Trong học tập: trẻ khó tập trung, thường xuyên quên bài tập, kết quả học tập giảm sút.
Trong hành vi và xã hội: dễ xảy ra mâu thuẫn với bạn bè, khó hòa nhập môi trường lớp học.
Trong sức khỏe tinh thần: nguy cơ cao mắc lo âu, trầm cảm hoặc rối loạn cảm xúc đi kèm.
Ngược lại, nếu ADHD ở trẻ em được phát hiện sớm:
Trẻ có thể được can thiệp kịp thời bằng trị liệu tâm lý, huấn luyện kỹ năng hoặc hỗ trợ y khoa khi cần.
Phụ huynh và giáo viên có định hướng phù hợp trong việc nuôi dạy, học tập.
Cơ hội để trẻ phát triển toàn diện, hòa nhập tốt với bạn bè và xã hội được nâng cao rõ rệt.
Nhận diện sớm và đúng cách chính là chìa khóa để giúp trẻ bị ADHD có được sự hỗ trợ kịp thời, giảm thiểu rào cản trong cuộc sống.
Chẩn đoán ADHD ở trẻ em: Phụ huynh cần biết
Để xác định chính xác trẻ có đang bị ADHD hay không, các chuyên gia thường kết hợp nhiều công cụ đánh giá và quan sát lâm sàng. Trong đó, test ADHD được xem là bước khởi đầu quan trọng:
Các thang đo và bài test tiêu chuẩn:
Thang đánh giá Conners
Đây là bộ câu hỏi dành cho phụ huynh và giáo viên, tập trung vào việc quan sát các hành vi như khả năng chú ý, mức độ tăng động, hành vi bốc đồng… Kết quả được so sánh với trẻ cùng độ tuổi để đánh giá mức độ khác biệt.
Thang Vanderbilt
Bộ câu hỏi sàng lọc chuyên biệt cho ADHD trẻ em, đồng thời đánh giá cả những rối loạn thường đi kèm như lo âu, trầm cảm hay rối loạn hành vi chống đối. Nhờ đó, chuyên gia có cái nhìn toàn diện hơn về tình trạng của trẻ.
Tiêu chuẩn DSM-5
Là bộ tiêu chuẩn chẩn đoán chính thức của Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ. Bác sĩ sử dụng DSM-5 để xác định trẻ có bị ADHD hay không, dựa trên số lượng và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng (giảm chú ý, tăng động, bốc đồng) kéo dài ít nhất 6 tháng và ảnh hưởng đến nhiều môi trường (trường học, gia đình).
Các công cụ này giúp đánh giá khả năng tập trung, hành vi tăng động, cũng như mức độ bốc đồng của trẻ.
Test ADHD trực tuyến
Có thể giúp phụ huynh tự sàng lọc ban đầu, nhưng chỉ mang tính tham khảo. Kết quả không thể thay thế chẩn đoán chính thức từ bác sĩ.
Đánh giá lâm sàng toàn diện
Bác sĩ sẽ quan sát hành vi, trò chuyện trực tiếp với trẻ và gia đình, đồng thời thu thập thông tin từ giáo viên hoặc người chăm sóc để có cái nhìn đầy đủ hơn.
Tóm lại test ADHD chỉ là công cụ hỗ trợ bước đầu. Chẩn đoán chính xác phải được thực hiện bởi bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý có chuyên môn, nhằm đưa ra kế hoạch can thiệp phù hợp cho từng trẻ.
Phụ huynh nên làm gì khi nghi ngờ con có biểu hiện ADHD?
Khi nhận thấy con có những dấu hiệu hoặc biểu hiện của ADHD ở trẻ em, việc chủ động quan sát và tìm kiếm hỗ trợ sớm sẽ giúp quá trình chẩn đoán và can thiệp hiệu quả hơn. Phụ huynh có thể thực hiện theo các bước sau:
Quan sát và ghi chép hành vi của trẻ
Theo dõi trong ít nhất vài tuần về thói quen học tập, cách trẻ phản ứng trong lớp, ở nhà, khi chơi cùng bạn bè. Ghi chép này sẽ rất hữu ích khi trao đổi với bác sĩ.
Thử test ADHD trực tuyến để sàng lọc ban đầu
Đây là cách giúp phụ huynh có cái nhìn sơ bộ về các triệu chứng ADHD, tuy nhiên cần lưu ý rằng kết quả chỉ mang tính tham khảo.
Trao đổi với giáo viên và người chăm sóc
Giáo viên thường là người quan sát rõ ràng nhất hành vi của trẻ trong môi trường tập thể. Ý kiến từ họ sẽ giúp phụ huynh có thêm góc nhìn toàn diện.
Tìm đến chuyên gia tâm lý – tâm thần
Nếu nghi ngờ trẻ bị ADHD, phụ huynh nên cho con đi khám tại cơ sở chuyên môn. Các bác sĩ và chuyên gia sẽ tiến hành test chuẩn (Conners, Vanderbilt, DSM-5) và đưa ra chẩn đoán chính xác.
Việc can thiệp kịp thời không chỉ giúp trẻ cải thiện hành vi và khả năng tập trung, mà còn giảm nguy cơ xuất hiện các vấn đề tâm lý đi kèm như lo âu hay trầm cảm.
Hỗ trợ trị liệu ADHD ở trẻ em tại Văn phòng trị liệu Tâm lý Hồng Thu
Khi trẻ được chẩn đoán mắc ADHD, việc điều trị cần được thực hiện bởi đội ngũ chuyên môn giàu kinh nghiệm để đảm bảo hiệu quả và an toàn. Tại Văn phòng Tư vấn và Trị liệu Tâm lý Hồng Thu, chúng tôi áp dụng mô hình trị liệu tích hợp theo chuẩn quốc tế, bao gồm:
Đánh giá toàn diện: sử dụng các thang đo ADHD (Conners, Vanderbilt, DSM-5) kết hợp quan sát lâm sàng và trao đổi với phụ huynh – giáo viên.
Trị liệu cá nhân hóa: xây dựng chương trình can thiệp phù hợp cho từng trẻ, có thể kết hợp trị liệu tâm lý, huấn luyện kỹ năng, và hỗ trợ dược lý khi cần thiết.
Đồng hành cùng phụ huynh: hướng dẫn cha mẹ cách hỗ trợ trẻ tại nhà, phối hợp với giáo viên trong quá trình học tập.
Bảo mật tuyệt đối: mọi thông tin khám và điều trị đều được giữ kín để gia đình yên tâm.
Đặc biệt, phòng khám được dẫn dắt bởi TS.BS Trần Thị Hồng Thu - chuyên gia với hơn 35 năm kinh nghiệm trong chẩn đoán và điều trị các rối loạn phát triển thần kinh, bao gồm ADHD/ADHD+ ở trẻ em và người lớn.
Nếu bạn nghi ngờ con có dấu hiệu ADHD, đừng chần chừ. Hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.
Kết luận
ADHD trẻ em là một rối loạn phát triển thần kinh có thể ảnh hưởng sâu rộng đến học tập, hành vi và đời sống cảm xúc của trẻ. Việc phụ huynh sớm nhận diện các triệu chứng ADHD, tìm hiểu qua test ADHD và chủ động cho con thăm khám sẽ giúp quá trình chẩn đoán chính xác và can thiệp kịp thời.
Điều quan trọng là phụ huynh không đơn độc trong hành trình này. Với sự đồng hành từ chuyên gia, đặc biệt tại Văn phòng Trị liệu Tâm lý Hồng Thu, điều hành bởi TS.BS Trần Thị Hồng Thu với hơn 35 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực trị liệu ADHD/ADHD+, trẻ sẽ nhận được sự hỗ trợ phù hợp để phát triển toàn diện và tự tin hòa nhập.
Câu hỏi thường gặp về ADHD
Trẻ bao nhiêu tuổi có thể được chẩn đoán ADHD?
Thông thường, ADHD trẻ em có thể được chẩn đoán từ độ tuổi đi học (khoảng 6–7 tuổi) khi các triệu chứng ADHD trở nên rõ ràng trong môi trường lớp học. Tuy nhiên, một số dấu hiệu có thể xuất hiện sớm hơn, ở lứa tuổi mầm non (3–5 tuổi). Việc chẩn đoán cần do bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý thực hiện, dựa trên quan sát hành vi kéo dài ít nhất 6 tháng.
Làm sao biết con mình có bị ADHD hay chỉ hiếu động bình thường?
Trẻ hiếu động thường chỉ nghịch trong một số tình huống và vẫn có thể kiểm soát hành vi khi được nhắc nhở. Ngược lại, ADHD trẻ em thể hiện qua các triệu chứng ADHD kéo dài, lặp đi lặp lại, ảnh hưởng rõ rệt đến học tập và sinh hoạt hằng ngày.
Có thể chữa khỏi hoàn toàn ADHD ở trẻ em không?
ADHD không thể “chữa khỏi” hoàn toàn như bệnh lý thông thường, nhưng nếu được phát hiện sớm và can thiệp đúng cách, trẻ có thể cải thiện hành vi, học tập tốt hơn và phát triển gần như bình thường.
Test ADHD online có chính xác không?
Test ADHD trực tuyến chỉ mang tính sàng lọc ban đầu, giúp phụ huynh tham khảo nhanh. Để chẩn đoán chính xác, cần có sự đánh giá từ bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý dựa trên các thang đo chuẩn (Conners, Vanderbilt, DSM-5).
Trẻ bị ADHD có cần dùng thuốc không?
Không phải mọi trường hợp trẻ em mắc ADHD đều cần dùng thuốc. Việc can thiệp có thể bao gồm trị liệu tâm lý, huấn luyện kỹ năng, hỗ trợ gia đình, và trong một số tình huống, bác sĩ có thể chỉ định thêm thuốc. Quyết định này phụ thuộc vào mức độ triệu chứng và đánh giá chuyên môn.
Phòng khám Hồng Thu có hỗ trợ trị liệu cho trẻ bị ADHD không?
Có. Văn phòng Tư vấn và Trị liệu Tâm lý Hồng Thu, dưới sự dẫn dắt của TS.BS Trần Thị Hồng Thu (35+ năm kinh nghiệm), cung cấp dịch vụ chẩn đoán, trị liệu tâm lý và hỗ trợ toàn diện cho trẻ bị ADHD, đồng hành cùng phụ huynh trong suốt quá trình can thiệp.
