Triệu chứng ADHD ở trẻ em và người lớn: Hướng dẫn nhận biết sớm
- tankieucodo
- Sep 3
- 5 min read
Mở đầu
ADHD (rối loạn tăng động giảm chú ý) là một rối loạn phát triển thần kinh ảnh hưởng đến khoảng 5–7% trẻ em và có thể kéo dài đến tuổi trưởng thành. Tuy nhiên, triệu chứng ADHD rất dễ bị bỏ sót hoặc nhầm lẫn với tính cách hiếu động, sự bướng bỉnh, hay thiếu kỷ luật. Hậu quả là nhiều người chỉ được phát hiện khi đã trưởng thành, sau nhiều năm gặp khó khăn trong học tập, công việc và quan hệ xã hội.
Hiểu rõ dấu hiệu ADHD ở từng lứa tuổi là bước quan trọng để can thiệp sớm, giúp trẻ phát triển tốt hơn và giúp người lớn cải thiện chất lượng sống.
ADHD là gì và tại sao khó nhận biết?
ADHD là rối loạn phát triển thần kinh đặc trưng bởi ba nhóm triệu chứng ADHD chính: thiếu chú ý, tăng động và bốc đồng. Không phải ai cũng có đủ cả ba nhóm, và mức độ thể hiện khác nhau giữa ADHD ở trẻ em và ADHD ở người lớn.
Ở trẻ em, ADHD thường biểu hiện rõ rệt qua hành vi: chạy nhảy, không ngồi yên, mất tập trung trong lớp.
Ở người lớn, sự tăng động giảm bớt, thay vào đó là cảm giác bồn chồn, khó quản lý thời gian, hay đưa ra quyết định bốc đồng.
Chính sự khác biệt này khiến nhiều người chỉ biết mình mắc ADHD sau nhiều năm chịu đựng thất bại trong học tập, sự nghiệp hoặc hôn nhân.
Triệu chứng ADHD ở trẻ em
Khi nhắc đến ADHD ở trẻ em, nhiều phụ huynh chỉ nghĩ đến sự nghịch ngợm. Thực tế, các dấu hiệu ADHD có hệ thống và lặp đi lặp lại trong nhiều bối cảnh khác nhau.
Nhóm thiếu chú ý
Khó tập trung vào bài học, dễ bị phân tâm bởi tiếng động hoặc vật xung quanh.
Thường bỏ sót chi tiết trong bài tập, dẫn đến nhiều lỗi sai không đáng có.
Dễ chán, bỏ dở nhiệm vụ giữa chừng.
Nhóm tăng động
Luôn cựa quậy, gõ tay, xoay bút, khó ngồi yên quá vài phút.
Chạy nhảy trong lớp học hoặc nơi không phù hợp.
Nói nhiều, nói chen vào lời giáo viên hoặc bạn bè.
Nhóm bốc đồng
Trả lời khi chưa nghe hết câu hỏi.
Khó chờ đến lượt trong trò chơi hoặc hoạt động nhóm.
Thường xuyên làm gián đoạn cuộc trò chuyện.
Ví dụ: Một bé trai lớp 2 liên tục rời khỏi chỗ ngồi trong giờ học, thường xuyên làm bài sai do không đọc kỹ đề. Giáo viên nghĩ em “lười biếng”, nhưng thực ra đây là triệu chứng ADHD ở trẻ em điển hình.
Triệu chứng ADHD ở người lớn
Khác với trẻ nhỏ, ADHD ở người lớn có biểu hiện tinh vi hơn. Người lớn ít chạy nhảy, nhưng sự mất tập trung và bốc đồng lại ảnh hưởng nặng nề đến công việc và quan hệ cá nhân.
Vấn đề chú ý
Khó tập trung trong các cuộc họp hoặc khi đọc tài liệu dài.
Quên lịch hẹn, quên đồ dùng quan trọng.
Luôn cảm thấy quá tải khi phải quản lý nhiều việc.
Tăng động
Cảm giác bồn chồn, khó chịu khi phải ngồi lâu.
Có xu hướng làm nhiều việc cùng lúc nhưng ít việc hoàn thành trọn vẹn.
Dễ chán, nhanh mất hứng thú.
Bốc đồng
Ra quyết định vội vàng, mua sắm hoặc chi tiêu không cân nhắc.
Thường xuyên xen ngang trong cuộc trò chuyện.
Dễ nóng giận, phản ứng thái quá với tình huống nhỏ.
Ví dụ: Một nhân viên 32 tuổi liên tục đổi việc vì không thể tập trung, thường xuyên trễ deadline và dễ cãi vã với đồng nghiệp. Sau khi đi khám, anh mới biết đây là triệu chứng ADHD ở người lớn chứ không phải “tính thiếu kiên nhẫn” như anh từng nghĩ.
Nếu bạn thấy bản thân hoặc con có những biểu hiện kể trên, đừng coi nhẹ. Triệu chứng ADHD càng phát hiện sớm thì can thiệp càng hiệu quả.
Vì sao việc nhận biết sớm triệu chứng ADHD quan trọng?
Can thiệp sớm giúp trẻ cải thiện kết quả học tập, tránh cảm giác thất bại kéo dài.
Giúp người lớn tìm lại sự tự tin, quản lý công việc hiệu quả hơn.
Ngăn ngừa hệ quả tiêu cực: trầm cảm, lo âu, nghiện chất, thất nghiệp.
Tạo điều kiện cho gia đình và xã hội hỗ trợ đúng cách, thay vì trách mắng hay kỳ thị
Giải pháp từ Phòng tham vấn tâm lý BS Hồng Thu
Tại Phòng tham vấn tâm lý BS Hồng Thu, chúng tôi đã hỗ trợ nhiều trường hợp ADHD ở trẻ em và ADHD ở người lớn bằng các giải pháp cá nhân hóa:
Đánh giá toàn diện: Sử dụng bộ công cụ chẩn đoán quốc tế kết hợp khám lâm sàng.
Trị liệu cá nhân – gia đình: Hướng dẫn phụ huynh quản lý hành vi trẻ, giúp người lớn cải thiện kỹ năng sống.
Điều chỉnh thuốc (nếu cần) kết hợp trị liệu tâm lý.
Huấn luyện kỹ năng: Quản lý thời gian, sắp xếp công việc, kiểm soát cảm xúc.
Theo dõi lâu dài: Đồng hành để đảm bảo sự tiến bộ ổn định.
Điểm đặc biệt là chúng tôi không chỉ nhìn vào hành vi bên ngoài, mà còn tìm hiểu sâu nguyên nhân bên trong để đưa ra kế hoạch trị liệu phù hợp nhất
Nếu bạn thấy bản thân hoặc con có những biểu hiện kể trên, đừng coi nhẹ. Triệu chứng ADHD càng phát hiện sớm thì can thiệp càng hiệu quả.
Hãy liên hệ ngay với Phòng tham vấn tâm lý BS Hồng Thu để được đánh giá và tư vấn cá nhân hóa. Đội ngũ bác sĩ và chuyên gia với hơn 32 năm kinh nghiệm sẽ giúp bạn hoặc con bạn kiểm soát ADHD, lấy lại sự tập trung và cân bằng cuộc sống.
Kết luận
Nhận biết đúng triệu chứng ADHD ở trẻ em và người lớn là chìa khóa quan trọng để thay đổi cuộc sống. Đừng nhầm lẫn sự hiếu động, mơ màng hay nóng nảy với “tính cách bình thường”. ADHD là một rối loạn có thật, nhưng hoàn toàn có thể quản lý hiệu quả nếu được phát hiện và điều trị sớm.
Những câu hỏi thường gặp
ADHD có chữa khỏi hoàn toàn không?
Không thể “chữa khỏi” hoàn toàn, nhưng với trị liệu đúng cách, triệu chứng ADHD có thể được kiểm soát hiệu quả, giúp người bệnh sống và làm việc bình thường.
Người lớn mới phát hiện ADHD có muộn không?
Không. Nhiều trường hợp ADHD ở người lớn được phát hiện muộn vẫn cải thiện rõ rệt sau khi trị liệu và điều chỉnh lối sống.
ADHD ở trẻ em có phải do cha mẹ nuông chiều quá mức không?
Không. ADHD là rối loạn phát triển thần kinh, không phải do cách nuôi dạy sai lầm.
Dấu hiệu ADHD khác nhau ở nam và nữ thế nào?
Nam giới thường có nhiều hành vi tăng động rõ rệt. Nữ giới dễ bị bỏ sót vì dấu hiệu ADHD thường thiên về thiếu chú ý, ít gây ồn ào.
