Buồn Ngủ Nhưng Không Ngủ Được: Hiện Tượng Bình Thường Hay Rối Loạn?
- tranthusktt68
- 7 days ago
- 6 min read
Rất nhiều người rơi vào trạng thái “buồn ngủ lắm rồi nhưng đặt lưng xuống lại không ngủ được”. Đây là hiện tượng phổ biến ở người trẻ, người làm việc căng thẳng và người có nhịp sinh học lệch. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng tình trạng buồn ngủ nhưng không ngủ được có thể là dấu hiệu của mất ngủ về đêm, rối loạn điều hòa thần kinh hoặc tích tụ stress. Nếu kéo dài, bạn dễ rơi vào vòng xoáy trằn trọc, tỉnh táo vào ban đêm, ngủ không sâu và mệt mỏi ban ngày.
Bài viết này giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, phân biệt hiện tượng bình thường với rối loạn và biết khi nào cần tìm chuyên gia.
1. Vì Sao Buồn Ngủ Nhưng Không Ngủ Được?
những đêm mắt díp lại nhưng não vẫn “gạt không cho ngủ” là hiện tượng phổ biến hơn bạn nghĩ. dưới góc nhìn thần kinh – tâm lý, đây là kết quả của sự mất cân bằng giữa hệ kích hoạt (tỉnh táo) và hệ ức chế (đưa cơ thể vào giấc ngủ). năm nguyên nhân dưới đây là cơ chế thường gặp nhất.
1.1. Cortisol Cao Vào Buổi Tối
Stress làm tăng hormone cortisol – chất vốn phải giảm thấp về đêm để cơ thể đi vào giấc ngủ. khi cortisol cao, cơ thể ở trong trạng thái “cảnh giác”, nhịp tim nhanh hơn và đầu óc khó thư giãn, dẫn tới khó ngủ ban đêm dù bạn rất buồn ngủ. đây là hiện tượng nhiều người trẻ gặp phải khi làm việc áp lực, học thi hoặc suy nghĩ nhiều.
1.2. Não Không Thể Tắt Do Overthinking
Khi tâm trí bị quá tải, não duy trì dòng suy nghĩ liên tục, từ việc nhỏ đến những lo lắng lớn hơn. vì thế, hệ thần kinh không chuyển sang chế độ nghỉ mà vẫn hoạt động như ban ngày. overthinking khiến bạn:
Trằn trọc.
Nằm xoay qua lại.
Cảm giác “càng cố ngủ càng tỉnh”.
đây cũng là dấu hiệu cho thấy hệ thần kinh đang căng thẳng mức độ nhẹ đến vừa.
1.3. Nhịp Sinh Học Bị Đảo Lộn
Đồng hồ sinh học điều khiển chu kỳ ngủ – thức. khi bạn:
Thức khuya nhiều ngày liền.
Ngủ bù quá muộn vào cuối tuần.
Dùng điện thoại, iPad, laptop trước khi ngủ.
thì melatonin – hormone gây buồn ngủ – không thể tiết đúng thời điểm. hậu quả là cơ thể buồn ngủ nhưng không thể đi vào giấc, thậm chí tỉnh táo vào ban đêm.
1.4. Lạm Dụng Caffeine Trong Ngày
Caffeine có thời gian bán hủy từ 6–12 giờ. nếu bạn uống cà phê, trà sữa, nước tăng lực vào chiều hoặc tối, cơ thể vẫn còn lượng caffeine đủ để ức chế giấc ngủ. lúc này, bạn buồn ngủ nhưng lại không ngủ được, hoặc ngủ rất nông.
1.5. Vấn Đề Tâm Lý – Cảm Xúc
Lo âu, buồn bã, stress kéo dài hoặc sang chấn nhẹ đều tác động đến hệ thần kinh. khi cảm xúc chưa được xử lý, cơ thể gửi tín hiệu cảnh báo liên tục, khiến giấc ngủ bị trì hoãn. những người trải qua biến cố, xung đột gia đình, áp lực công việc thường gặp tình trạng này.
2. Khi Nào Hiện Tượng Buồn Ngủ Nhưng Không Ngủ Được Là Bình Thường?
không phải mọi đêm khó ngủ đều là rối loạn. có hai tình huống hoàn toàn bình thường:
2.1. Khi Xảy Ra 1–2 Đêm
Ví dụ: học muộn, thức xem bóng đá, xem phim, uống cà phê buổi chiều.Cơ thể sẽ tự điều chỉnh lại sau 24–48 giờ mà không cần can thiệp.
2.2. Khi Bạn Đang Thay Đổi Thói Quen Ngủ
Khi bạn cố ngủ sớm hơn bình thường, não cần thời gian “học lại nhịp mới”. vài đêm đầu cảm giác buồn ngủ nhưng không ngủ được là điều dễ gặp.
3. Khi Nào Đây Là Dấu Hiệu Rối Loạn?
bạn cần cảnh giác nếu tình trạng buồn ngủ nhưng không ngủ được kéo dài và gây ảnh hưởng đến cuộc sống.
dấu hiệu cảnh báo:
Trên 2–3 tuần.
Khó ngủ dù cơ thể rất mệt.
Tỉnh táo về đêm nhưng uể oải ban ngày.
Ngủ không sâu, dễ tỉnh giữa đêm.
Đi kèm hồi hộp, tim nhanh, lo âu, căng thẳng.
đây có thể là chỉ điểm của:
Rối loạn giấc ngủ.
Rối loạn lo âu.
Stress tích tụ.
Nhịp sinh học đảo lộn mức độ trung bình đến nặng.
đây là thời điểm bạn cần đánh giá chuyên môn để tránh mất ngủ trở thành mãn tính.
4. Làm Gì Khi Buồn Ngủ Nhưng Không Ngủ Được?
những chiến lược dưới đây giúp hệ thần kinh “giảm tốc” để đi vào giấc ngủ dễ dàng hơn.
4.1. Tắt Thiết Bị Công Nghệ Trước Ngủ 30–60 Phút
Ánh sáng xanh ức chế melatonin và giữ não trong trạng thái kích thích. tắt thiết bị giúp cơ thể quay về nhịp ngủ tự nhiên.
4.2. Tắm Nước Ấm Hoặc Thư Giãn Cơ
Tắm ấm hoặc thực hành thả lỏng nhóm cơ (PMR) giúp giảm căng cơ, hạ nhịp tim và tạo tín hiệu “sẵn sàng ngủ”.
4.3. Hít Thở Chậm – Sâu
Hít sâu 4 giây – giữ 2 giây – thở ra 6 giây kích hoạt hệ phó giao cảm, đưa cơ thể về trạng thái bình ổn.
4.4. Ghi Ra Điều Bạn Đang Nghĩ
Kỹ thuật “brain-dump” làm giảm overthinking, giải phóng tâm trí khỏi những dòng suy nghĩ gây trằn trọc.
4.5. Tránh Caffeine Sau 14h
Giúp ổn định nhịp sinh học và giảm sự kích thích não bộ vào buổi tối.
4.6. Trị Liệu Khi Mất Ngủ Trên 3 Tuần
Đây là mốc quan trọng. nếu để lâu hơn, não sẽ “học” cách thức sai và khó tự hồi phục.
5. Giải Pháp Tại Trị Liệu Tâm Lý Hồng Thu
Tại Trị Liệu Tâm Lý Hồng Thu, chúng tôi áp dụng mô hình trị liệu cá nhân hóa, an toàn và khoa học nhằm hỗ trợ những người gặp tình trạng buồn ngủ nhưng không ngủ được, mất ngủ kéo dài hoặc rối loạn nhịp sinh học.
Đánh Giá Chuyên Sâu: Stress, lo âu, trầm cảm, nhịp sinh học và lối sống để xác định chính xác nguyên nhân gây khó ngủ.
Trị Liệu Cá Nhân: Giảm overthinking, làm dịu hệ thần kinh, xử lý cảm xúc tích tụ và các mô thức gây trằn trọc về đêm.
Hướng Dẫn Thư Giãn – Thiền – Điều Hòa Thần Kinh: Giúp não quay về chế độ “ngủ tự nhiên”, cải thiện khả năng vào giấc và duy trì giấc ngủ sâu.
Kỹ Năng Quản Lý Nhịp Sinh Học: Xây dựng thói quen ngủ – thức khoa học, phù hợp với sinh viên, người trẻ đi làm hoặc người làm theo ca.
Phối Hợp Bác Sĩ Khi Cần: Hỗ trợ điều trị mất ngủ kéo dài hoặc mất ngủ đi kèm rối loạn tâm lý – thần kinh, đảm bảo quá trình hồi phục diễn ra an toàn và hiệu quả.
Câu Hỏi Thường Gặp
1. Buồn ngủ nhưng không ngủ được có nguy hiểm không?
Có nếu kéo dài, gây suy giảm trí nhớ và cảm xúc.
2. Tại sao tôi buồn ngủ cả ngày nhưng tối lại tỉnh?
Do nhịp sinh học đảo lộn hoặc cortisol cao vào buổi tối.
3. Tôi có nên uống melatonin không?
Chỉ khi được chuyên gia đánh giá phù hợp.
4. Ngủ không sâu kéo dài có phải rối loạn giấc ngủ không?
Có thể là một dạng, cần đánh giá rõ nguyên nhân.
5. Tập thể dục ban đêm có gây khó ngủ không?
Có, vì cơ thể còn quá kích thích để vào giấc.
Nếu bạn đang buồn ngủ nhưng không ngủ được trong nhiều đêm liên tiếp, hãy chủ động đánh giá nguyên nhân và nhận hỗ trợ từ chuyên gia trước khi mất ngủ trở thành rối loạn.
